بسیاری از فعالان این حوزه و باستان‌شناسان معتقدند که سخنان صالحی امیری، زنگ خطری برای میراث ملی و تاریخی کشور به شمار می‌رود و پرسش‌های جدی درباره صلاحیت او برای تصدی این مقام مطرح کرده‌اند.
اظهارات غیرمنتظره و موج انتقادات
صالحی امیری در جریان جلسه رای اعتماد خود در مجلس، با اظهاراتی غیرمنتظره درباره لزوم بازنگری در حریم آثار تاریخی، فضای سیاسی و کارشناسی کشور را به شوک فرو برد. او اظهار داشت که “بسیاری از نمایندگان مجلس از حریم آثار تاریخی ناراضی هستند و باید این حریم‌ها مورد بازنگری قرار گیرد.” این اظهارات به سرعت با واکنش‌های تند از سوی جامعه باستان‌شناسان و فعالان میراث فرهنگی مواجه شد.
در دو روز گذشته، بیانیه‌ها و هشدارهای متعددی از سوی این گروه‌ها منتشر شده است. باستان‌شناسان در بیانیه‌های خود تاکید کرده‌اند که کوچک کردن حریم آثار تاریخی نه‌تنها به معنای از بین بردن حفاظت از این آثار است، بلکه افرادی که چنین طرح‌هایی را پیش می‌برند یا به دنبال منافع اقتصادی هستند یا از تخصص و دانش کافی در حوزه میراث فرهنگی بی‌بهره‌اند.
هشدارهای فعالان میراث فرهنگی
فعالان میراث فرهنگی و سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) نیز با انتقادهای شدید از صالحی امیری، به او هشدار دادند که کوچک‌سازی حریم آثار تاریخی به معنای باز کردن درهای تخریب و نابودی برای بخش‌هایی از تاریخ و هویت ملی ایران است. آن‌ها تاکید کردند که این موضوع نه‌تنها خطر جدی برای میراث ملموس کشور محسوب می‌شود، بلکه پیامدهای غیرقابل جبرانی برای ثبت‌های جهانی این آثار در سازمان یونسکو به همراه خواهد داشت.
در بیانیه‌های صادر شده از سوی این فعالان، این نکته بارها مورد تاکید قرار گرفته که هر گونه بازنگری در حریم آثار تاریخی باید با دقت و مشورت با متخصصان و کارشناسان انجام شود و نباید به‌عنوان ابزاری برای منافع اقتصادی یا فشارهای سیاسی در نظر گرفته شود.
منافع اقتصادی یا بی‌تخصصی؟
با توجه به اظهارات غیرمنتظره صالحی امیری و واکنش‌های گسترده‌ای که در پی داشت، یکی از پرسش‌های مهمی که از سوی کارشناسان مطرح شده، این است که آیا وزیر پیشنهادی به‌طور عامدانه از “بازنگری در حریم آثار” سخن گفته تا حمایت برخی نمایندگان مجلس را به دست آورد؟ از دیدگاه بسیاری از منتقدان، بازنگری در حریم آثار تاریخی می‌تواند به نفع برخی گروه‌های اقتصادی باشد که به دنبال کسب سود از تخریب یا ساخت‌وساز در مناطق حفاظت‌شده هستند.
باستان‌شناسان نیز در بیانیه‌های خود به این نکته اشاره کرده‌اند که چنین سخنانی نشان‌دهنده عدم شناخت دقیق از اهمیت حریم آثار تاریخی است. آن‌ها تاکید کردند که حریم آثار تاریخی نه‌تنها برای حفاظت از بناها و سازه‌های باستانی بلکه برای حفظ هویت و تاریخ فرهنگی کشور ضروری است. کوچک کردن این حریم‌ها می‌تواند به معنای تضعیف مکان‌هایی باشد که میراث هزاران ساله ایران را در خود جای داده‌اند.
حریم آثار تاریخی؛ چرا مهم است؟
حریم آثار تاریخی به معنای تعیین یک محدوده مشخص برای حفاظت از یک اثر یا محوطه باستانی است. این حریم‌ها به دلایلی همچون جلوگیری از تخریب یا تغییرات نامطلوب در محیط اطراف آثار، ایجاد می‌شود و هدف آن‌ها حفظ اصالت و تمامیت تاریخی یک اثر است. هرگونه تغییر یا کوچک‌سازی این حریم‌ها می‌تواند به معنای ایجاد شرایطی باشد که به تخریب یا تغییرات نامطلوب در این آثار منجر شود.
در بسیاری از کشورهای جهان، قوانین سختگیرانه‌ای برای حفاظت از حریم آثار تاریخی وجود دارد و هرگونه تخلف از این قوانین به معنای تعرض به تاریخ و فرهنگ آن کشور محسوب می‌شود. در ایران نیز، با توجه به تنوع و غنای فرهنگی و تاریخی که در طول هزاران سال ایجاد شده است، حفاظت از این حریم‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
چالش‌های پیش‌رو برای صالحی امیری
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به‌عنوان متولی حفاظت از میراث ملی و جهانی ایران، یکی از حساس‌ترین وزارتخانه‌های کشور است. با توجه به اهمیت آثار تاریخی ایران که بخش زیادی از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، کوچک‌سازی حریم این آثار می‌تواند خطرات جدی برای ثبت‌های جهانی و همچنین حفظ میراث ملی به همراه داشته باشد. از این رو، هرگونه بازنگری در این حوزه باید با دقت و توجه به نظرات متخصصان و کارشناسان صورت گیرد.
صالحی امیری که با چالش‌های بزرگی در ابتدای کار خود روبه‌روست، اکنون باید به نگرانی‌های جدی که از سوی جامعه باستان‌شناسی و فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است، پاسخ دهد. او باید نشان دهد که حفاظت از میراث فرهنگی کشور در اولویت کاری او قرار دارد و اظهارات جنجالی‌اش در روز رای اعتماد به معنای کوتاهی در این وظیفه نیست.
سخنان سیدرضا صالحی امیری در روز رای اعتماد، زنگ خطری برای میراث فرهنگی ایران به صدا درآورد. اظهارات او درباره بازنگری در حریم آثار تاریخی نه‌تنها واکنش‌های گسترده‌ای را از سوی کارشناسان و فعالان این حوزه برانگیخت، بلکه جایگاه او را به‌عنوان وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به چالش کشید. اکنون باید دید که آیا او می‌تواند با اتخاذ تدابیر مناسب و مشورت با متخصصان، از میراث فرهنگی کشور حفاظت کند یا اینکه اظهارات جنجالی‌اش به تهدیدی جدی برای تاریخ و هویت ملی ایران تبدیل خواهد شد.
انتهای پیام
- قلعه تاریخی سلیمانخان بوربور؛ گنجینهای در حال نابودی زیر چرخهای لودرها
-
-
-
