مقدمه:
حدود سال ۱۳۸۹، سازمان بهزیستی کشور با هدف علمی کردن کمیسیون‌های تشخیص معلولیت و جایگزینی دستورالعمل‌های چند ورقی قبلی، استفاده از طبقه‌بندی بین‌المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) را آغاز کرد. این طبقه‌بندی که از اعتبار جهانی برخوردار است، به منظور تسهیل خدمات‌رسانی به افراد دارای معلولیت طراحی شده است.
مزایای ICF:
– سطح‌بندی و بیان جزئیات مرتبط با ساختار تشریحی، عملکرد فیزیولوژیک، تکالیف عملکردی، مشارکت و شدت مشکل
– ارائه یک چهارچوب واحد برای تعیین و تشخیص معلولیت در سراسر کشور
– مستندسازی علمی در پرونده‌های پزشکی
– تسهیل آمارگیری و گزارش‌دهی در بانک اطلاعات جامع معلولین
چالش‌های پیش رو:
۱. عدم مطالعات کاربردی و پیش‌بینی زیرساخت‌ها:
رجوع به ICF بدون انجام مطالعات کاربردی و پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم، باعث کندی کار و چالش در تشخیص درست و بهینه شدت معلولیت‌ها شده است.
۲. اجرای کشوری بدون پایلوت:
اجرای این طرح به صورت کشوری بدون انجام پایلوت، مشکلات و چالش‌های آن را آشکارتر کرد.
۳. تغییرات مکرر کارشناسان بدون آموزش‌های لازم:
تغییرات مرتب کارشناسان کمیسیون‌ها بدون آموزش‌های لازم، منجر به عدم انسجام در نظرات و عملکرد آنها شده است.
۴. نبود نظارت هدفمند:
نبود نظارت هدفمند ستادی و استانی بر عملکرد کمیسیون‌ها، بر کیفیت خدمات ارائه شده به جامعه هدف اثر منفی گذاشته است.
۵. استفاده از کدهای کلیشه‌ای و تکراری:
استفاده از کدهای کلیشه‌ای و تکراری به جای ارزیابی دقیق و فردی، کارایی ICF را در کشور ما محدود کرده است.
۶. حذف کمیسیون پزشکی عالی:
حذف کمیسیون پزشکی عالی به عنوان مرجع نهایی برای رسیدگی به شکایت معترضین، عملاً راه را برای دادخواهی آنها بسته است.
۷. ناهماهنگی بین بهزیستی و مراکز مثبت زندگی:
عدم وجود هماهنگی و انسجام بین بهزیستی و مراکز مثبت زندگی، باعث سردرگمی و دشواری در روند دریافت خدمات برای جامعه هدف شده است.
۸. مراحل اولیه تشکیل پرونده:
وقت‌گیر بودن مراحل اولیه تشکیل پرونده، یکی از موانع دسترسی به خدمات بهزیستی است.
۹. ارجاع به بخش‌های برون‌سازمانی:
ارجاع مداوم به بخش‌های برون‌سازمانی برای دریافت گواهی‌های مختلف پزشکی و توانبخشی، فرایند دریافت خدمات را طولانی‌تر می‌کند.
۱۰. پشت نوبت ماندن برای کمیسیون:
پشت نوبت ماندن برای حضور در کمیسیون و دریافت کارت معلولیت، از دیگر چالش‌های پیش روی افراد دارای معلولیت است.
۱۱. اعتراض به رای کمیسیون:
سردرگمی در فرآیند اعتراض به رای کمیسیون شهرستان و بی‌توجهی به شکایت معترضین، بر نارضایتی جامعه هدف افزوده است.
۱۲. کاهش شدت معلولیت:
کاهش غیرمنطقی شدت معلولیت در کمیسیون‌های تمدید کارت، تناقضات و ابهاماتی را ایجاد کرده است.
نتیجه‌گیری:
با وجود گذشت بیش از یک دهه از اجرای ICF در نظام بهزیستی کشور، به نظر می‌رسد این طبقه‌بندی به طور کامل نتوانسته است به اهداف خود در زمینه تسهیل خدمات‌رسانی به جامعه هدف دست یابد. چالش‌های متعددی در مسیر اجرای این طرح وجود دارد که نیازمند بررسی و حل ریشه‌ای است. شاید رجوع به دستورالعمل‌های قبلی و یا بازنگری اساسی در نحوه اجرای ICF، راهگشای این معضل باشد.
انتهای پیام
