این دژ در تاریخ ۱۳۵۶/۰۷/۱۱ و با شماره ثبت ملی ۱۴۵۸ به نام قلعه بهستان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.
و اینجاست که معاونت میراث فرهنگی و مدیر کل میراث فرهنگی استان زنجان همچنین دفتر محوطه‌ها، بناها و بافت‌ها و دفتر ثبت آثار تاریخی و معاونت میراث فرهنگی کل کشور باید پاسخ بدهند که چگونه در جوار پی قلعه ثبت ملی عده‌ای بی‌محابا مشغول برداشت شن هستند؟
آیا این افراد مجوز دارند؟ مجوز آنها را چه کسانی صادر کرده‌اند؟ آیا مردم بومی و محلی هستند در این صورت آنها چقدر شن و ماسه نیاز دارند؟ برداشت ماسه از کوه با چه هدفی صورت می‌گیرد؟ آیا معدن‌دار هستند در این صورت کی و کجا از چه کسانی و طبق چه قانونی در عرصه اثر ثبت ملی منتسب به دوره مادی مجوز گرفته‌اند؟
اگر افرادی بی‌مجوز این کار را انجام می‌دهند که باز هم باید پاسخ بدهند مگر مملکت قانون ندارد؟ در این صورت وظیفه اداره میراث فرهنگی و اداره محیط زیست ماهنشان و حتی استان زنجان چیست؟ وظیفه یگان حفاظت و یگان محیط زیست چیست؟
این قلعه نزدیک به روستایی به نام بهستان قرار دارد و به همین دلیل هم این نام را روی آن گذاشته‌اند. در کنار این اثر، رود قزل اوزن که دومین رود بلند ایران پس از کارون به شمار می‌رود، قرار دارد.
این قلعه در مجموعه بیست تایی قلعه‌های شهرستان ماهنشان قرار دارد.
یکی دیگر از نام‌هایی که این دژ به آن معروف شده، قلعه دیو است. دلیل این نام‌گذاری این بوده که بومیان آن منطقه در قدیم اعتقاد داشتند، روی تخته سنگ‌های بالای قلعه که شکل عجیبی دارند، دیوها استراحت می‌کنند و به همین دلیل هم این نام را روی این دژ گذاشتند.
دودکش‌های جن هم در فاصله نزدیکی از قلعه وجود دارد که آن هم مانند دژ از خاک سفت ساخته شده است.
ساخت این دژ به زمان حکومت مادها نسبت داده می‌شود. اصلا مادها از راه کناره‌های رودخانه قزل اوزون وارد فلات ایران شده بودند و در اطراف همین ماهنشان سکنی گزیدند.
بنابراین این یک استدلال منطقی است که مادها قلعه‌هایی مانند بهستان را برای بالا بردن امنیت خود ساخته باشند. همانطور که بالاتر هم ذکر شد، بیست قلعه دیگر نیز در این منطقه وجود دارد که گواهی بر این ماجراست.
اما اگر بخواهیم بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی پیش برویم، از نظر باستان‌شناسان پیشینه این دژ حداقل به دوره هخامنشان باز می‌گردد و تا قرن پنجم نیز از آن استفاده می‌شده است. دلیل اصلی این اطلاق را باید وسایل و ظروفی دانست که از این دوره در این سازه به جای مانده است. گفته می‌شود این منطقه در دوره افشاریه، محل استقرار ایل افشار نیز بوده است.
دو عامل اصلی باعث شده است که قلعه بهستان زنجان ماهنشان در معرض تخریب قرار بگیرد. یکی عوامل طبیعی مانند آب و هوا، وزش باد و رودخانه قزل اوزون که باعث شستشوی دیواره‌ها و فرسایش آنها شده است. دیگری عوامل انسانی که به دلیل بی توجهی میراث فرهنگی اتفاق افتاده است.
انتهای پیام
