نادر نینوایی- تکیه درخوانگاه یکی از تکایای تاریخی تهران است که از زمان قاجار تاکنون به عنوان یکی از کانون‌های محلی، نقشی انکارناشدنی در فرهنگ محلی مردم محله سنگلج و حتی در یک نگاه کلی‌تر شهر تهران داشته است.
در روزهای عادی سال محل تکیه به کارگاه نجاری اختصاص دارد و در محرم و صفر تکیه عزاداری در آن برپا می‌شود.
به دلیل وقوع اتفاقات متعدد تاریخی اهمیت این تکیه برای اهالی محله مضاعف شده است و تکیه درخوانگاه تبدیل به یکی از نشانه‌های تاریخی و فرهنگی محله سنگلج تهران شده است.
وجود نخل و علامت‌های تاریخی و تداوم برگزاری تکیه در این محل از عهد ناصرالدین‌شاه قاجار تاکنون، باعث شده که حساسیت‌های زیادی درخصوص آن وجود داشته باشد.
چند سالی می‌شود که صحبت‌هایی از واگذاری زمین تکیه جهت ساخت پارکینگ طبقاتی مطرح شده است و آن‌طور که اعضای انجمن سنگلج به «جهان‌صنعت» خبر داده‌اند این نگرانی‌ها در روزهای اخیر شدت گرفته است. گفته می‌شود به مردم محلی و اصناف اطراف تکیه اخطارهایی داده و اعلام شده به زودی باید محل تکیه را ترک و تخلیه کنند.
تبدیل تکیه به پارکینگ
آن‌طور که اهالی محله سنگلج می‌گویند شنیده‌ها از افزایش خطر تخریب تکیه درخوانگاه و تبدیل آن به پارکینگ حکایت دارد.
مهدی گوهری- عضو انجمن سنگلج- درخصوص وضعیت و چالش کنونی تکیه تاریخی واقع‌شده در محله سنگلج به «جهان‌صنعت» گفت: «تکیه درخوانگاه در محله سنگلج قرار دارد و زیر نظر اوقاف است. داستان این است که قرار است یک ملکی در بازار و در نبش چهارراه گلوبندک ساخته شود که برای تامین بازار و تهیه پارکینگ آن اوقاف پیشنهاد داده که این تکیه خراب شود. تکیه درخوانگاه آجری بوده و بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد، اما گفته می‌شود قرار است خراب شود و پارکینگ مجموعه در دست ساخت را تامین کند. شنیده می‌شود که حتی پیشنهاد شده زیرزمین مجموعه تبدیل به تکیه شود.»
وی ضمن تاکید بر افزایش شایعات جهت تخریب تکیه درخوانگاه افزود: «این صحبت‌ها مطرح شده، اما در انجمن سنگلج قصد داریم جلوی این اتفاق و تخریب را بگیریم. به نظرم اگر آنچه مطرح شده شایعه هم باشد، شایعه خوبی نیست و باید جلوی تحقق آن را گرفت.»
گوهری ادامه داد: «تکیه درخوانگاه وقف شده است و در حال حاضر کارگاه نجاری در آن برپا است، اما در وقفنامه گفته شده است که دو ماه از سال مراسم عزاداری محرم و صفر در این محل برگزار شود. در حال حاضر البته دو ماه عزاداری به ۲۰ روز تقلیل یافته و در این ۲۰ روز کارگاه نجاری جمع شده و اهالی سنگلج محل را سیاهپوش می‌کنند و مراسم عزاداری (امام حسین(ع)) برگزار می‌شود.»
این عضو انجمن سنگلج ادامه داد: «بنابراین این محل هم اهمیت تاریخی دارد که به سبب قدمت قاجاری آن است و هم اینکه این تکیه یک هویت اجتماعی دارد و در واقع تکیه درخوانگاه یک بازوی قوی اجتماعی در محله سنگلج است که آدم‌ها در آن جمع می‌شوند و اهالی محله با آن خاطره دارند. اینکه بگویند محل تخلیه شود و جای دیگری را به تکیه اختصاص دهند باعث می‌شود هویت و تاریخ اجتماعی تکیه درخوانگاه از بین برود و خاطرات مردم زدوده می‌شود. به نظرم این مساله می‌تواند اتفاق بسیار تلخی باشد.»
وی درخصوص موضع اوقاف در این خصوص گفت: «اوقاف رسما موضع‌گیری نکرده است، اما شایعات و صحبت‌هایی درخصوص تخریب تکیه شنیده شده و گفته می‌شود از مالکان مغازه‌های اطراف خواستار تخلیه شده‌اند و این امر نگران‌کننده است.»
اهمیت تاریخی تکیه
درخوانگاه یکی از خُرده‌محله‌های سنگلج بوده که یکی از قدیمی‌ترین تکیه‌های تهران در آن قرار دارد.
این تکیه سال‌های زیادی است که میزبان یکی از نخل‌های قدیمی بوده و روایت است به هیات «چال‌میدانی‌ها» تعلق داشته و به عنوان «خون‌بس» و به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار به تکیه درخوانگاه داده شد.
گوهری درخصوص اهمیت این تکیه تاریخی به «جهان‌صنعت» گفت: «تکیه درخوانگاه یک نخل قدیمی دارد که قدمت آن به دوره ناصرالدین‌شاه بر‌می‌گردد. در آن دوره (عهد ناصری) بین محله چاله‌میدان و سنگلج دعوایی درمی‌گیرد و این نخل از چاله‌میدان به عنوان خون‌بس و با دستور ناصرالدین‌شاه قاجار به سنگلج می‌رسد و این نخل امروز نیز موجود است.»
وی افزود: «در تکیه درخوانگاه علم‌هایی وجود دارد که بسیار قدیمی هستند و روایت‌های مختلفی درخصوص آنها وجود دارد. براساس یکی از این روایت‌ها، در دوران قاجار زلزله‌ای آمده و این علم‌ها زیر خاک رفته و بعد مردم آنها را در آورده‌اند؛ روایتی دیگر نیز می‌گوید در دوره‌ای که ممنوعیت عزاداری بوده مردم به اراده خود آنها را دفن کرده و با رفع ممنوعیت آنها را درآورده‌اند. به هر روی تکیه درخوانگاه علم‌های قدیمی داشته و یک تاریخ اجتماعی پیرامون آن وجود دارد و مردم سالیان سال است که به این تکیه آمده و آنجا عزاداری کرده و مراسم تعزیه برگزار می‌کنند.»
شایان ذکر است که پیش از این و در حدود دو دهه قبل، حمام تاریخی امام‌قلی که در نزدیکی تکیه درخوانگاه قرار داشت تخریب و به مرکز تجاری تبدیل شد. همین مساله باعث شده اهالی سنگلج با نگرانی مضاعفی به شایعات پیرامون تخریب تکیه درخوانگاه نگاه کنند.
فراموش نکنید که اهالی سنگلج در چند نسل گذشته از زمان تولد و در تمام طول عمر خود در این تکیه مراسم عزاداری امام حسین(ع) را برگزار کرده‌اند، در نتیجه تخریب احتمالی تکیه درخوانگاه و تبدیل آن به پارکینگ در حکم از بین بردن خاطرات کودکی و جوانی مردمان چند نسل محله سنگلج است.
افزون بر این موارد عکس‌های تاریخی به جا مانده از تکیه درخوانگاه که نشان از قدمت آن است و نیز اهمیت تاریخی این محل، باعث شده که تکیه درخوانگاه جایگاه ویژه‌ای برای دوستداران تاریخ تهران داشته باشد. با توجه به مجموع این موارد به نظر می‌رسد مسوولان امر باید ضمن توجه به اهمیت تاریخی و جایگاه اجتماعی تکیه درخوانگاه، تمهیداتی برای حفظ آن بیندیشند و با شفاف‌سازی خیال دوستداران تاریخ و اهالی سنگلج را درخصوص این تکیه تاریخی تهران راحت کنند.
انتهای پیام